Teorijsko i normativno-pravno određenјe civilne odbrane i civilna zaštite

Theoretical and normative-legal determination of civil defense and civil protection

Authors

  • Vladimir Jakovljević Univerzitet u Beogradu, Fakultet bezbednosti, Gospodara Vučića 50, Beograd; Naučno-stručno društvo za upravljanje rizicima u vanrednim situacijama, Beograd

Keywords:

bezbednost, civilna odbrana, civilna zaštita, vanredne situacije, teorijsko određenje, normativno-pravno

Abstract

Osnovni cilј i namena ovog teksta  je upoznavanje šire čitalačke, naučne i stručne javnosti sa  pojmom i suštinom civilne odbrane i civilne zaštite, različitim teorijskim i pravnim pristupima  i elaboracijama (užim i širim) koje idu u prilog jasnog definisanja ovih termina i ukazivanje na razlike jednog od drugog, kao i različitost od drugih sličnih  termina kao što su,  civilna bezbednost, civilno planiranje za vanredne situacije i slično. U teorijskim analizama i elaboracijama koja se tiču civilne odbrane sadržaj i obim te sintagme nije još uvek precizno i jasano razgraničen od ostalih sličnih pojmova. Mogu se uočiti težnje za korišćenje mnogobrojnih pojmova kao što su, civilna zaštita, civilna bezbednost, privredna odbrana, odbrana civila, pasivna zaštita, nacionalna ili alternativna odbrana, civilno planiranje za vanredne situacije. Ovakav specifičan izbor reči i pojmova obično nije slučajan. On ne  samo da govori ono što autori misle i žele da kažu, nego vrlo često govori o stanju i shvatanjima društvenih grupa koje se tim terminima služe, pa čak i o društvu unutar koga su termini u opticaju. Zbog toga je važno i neophodno da se  sadržaj ovoga teksta posvetiti kompleksnoj teorijskoj i pravnoj  analizi i obrazloženju sintagme civilna odbrana i civilna zaštita, i istorijskoj epohi koja je, povrh ostalog, iznedrila potrebu, sadržaj i smisao jednog i drugog termina.

The main goal and purpose of this text are to acquaint the wider readership, scientific and professional public with the concept and essence of civil defense and civil protection, different theoretical and legal approaches and elaborations (narrower and broader) that support a clear definition of these terms and pointing out differences on the other, as well as the difference from other similar terms such as, civil security, civilian emergency planning and the like. In theoretical analyzes and elaborations concerning civil defense, the content and scope of that syntagm have not yet been precisely and clearly distinguished from other similar terms. There are tendencies to use many terms such as civil protection, civil security, economic defense, civilian defense, passive protection, national or alternative defense, civil emergency planning. This specific choice of words and terms is usually not accidental. He not only speaks what the authors think and want to say but very often talks about the state and understandings of social groups that use these terms and even about the society within which the terms are in circulation. Therefore, it is essential and necessary to dedicate the content of this text to the complex theoretical and legal analysis and explanation of the phrase civil defense and civil protection, and the historical epoch, which, among other things, gave rise to the need, content, and meaning of both terms.

Author Biography

Vladimir Jakovljević, Univerzitet u Beogradu, Fakultet bezbednosti, Gospodara Vučića 50, Beograd; Naučno-stručno društvo za upravljanje rizicima u vanrednim situacijama, Beograd

Redovni profesor na Univerzitetu u Beogradu, Fakultetu bezbednosti. Za šefa Katedre nauka zaštite biran je 2000. i 2004. godine, a dužnost prodekana za nastavu obavlјao od oktobra 2004. do 2010 godine i od 2013 do 2015. godine. Dužnost Šefa katedre Studija civilne zaštite i zaštite životne sredine obavlјa od 2015. godine. U zvanje redovnog profesora izabran 17. 05. 2006. za nastavni predmet Sistem civilne odbrane. Na master studijama realizuje predmet Savremene strategije i sistemi zaštite, na specijalističkim studijama predmet Civilna zaštita i vanredne situacije, a na doktorskim studijama predmet Razvoj, konflikti i životna sredina. Na Visokoj tehničkoj školi strukovnih studija u Novom sadu realizuje nastavni predmet Akcidentalne situacije i zaštita. Objavio je brojne naučne radove i knjige iz oblasti civilne zaštite, civilne odbrane i vanrednih situacija.

References

Aleksandrina, M., Budiarti, D., Yu, Z., Pasha, F., & Shaw, R. (2019). Governmental Incentivization for SMEs’ Engagement in Disaster Resilience in Southeast Asia. International Journal of Disaster Risk Management, 1(1), 32-50.

Al-ramlawi, A., El-Mougher, M., & Al-Agha, M. (2021). The Role of Al-Shifa Medical Complex Administration in Evacuation & Sheltering Planning. International Journal of Disaster Risk Management, 2(2), 19-36. https://doi.org/10.18485/ijdrm.2020.2.2.2

Basov, H. I. (1972). „Društveno-politička suština civilne odbrane" („Socio-political Substance of civil Defence") u knjizi „Filozofsko nasleđe V. I. Lenjina i problemi Savremenog rata" (The Philosophical Heritage of V.I. Lenin and Problems of Contemporary War, Mascow: The Military Publishing House.

Cvetković, V. (2020). Upravljanje rizicima u vanrednim situacijama. Beograd: Naučno-stručno društvo za upravljanje rizicima u vanrednim situacijama.

Cvetković, V. M., Tanasić, J., Ocal, A., Kešetović, Ž., Nikolić, N., & Dragašević, A. (2021). Capacity Development of Local Self-Governments for Disaster Risk Management. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(19). doi:10.3390/ijerph181910406

Cvetković, V., & Marina, J. (2021). Mitovi o katastrofama: istine i zablude. Beograd: Naučno-stručno društvo za upravljanje rizicima u vanrednim situacijama.

Cvetkovic, V., & Martinović, J. (2021). Innovative solutions for flood risk management. International Journal of Disaster Risk Management, 2(2), 71-100. https://doi.org/10.18485/ijdrm.2020.2.2.5

Cvetković, V., & Martinović, J. (2021). Upravljanje u nuklearnim katastrofama. Beograd: Naučno-stručno društvo za upravljanje rizicima u vanrednim situacijama.

Cvetković, V., Öcal, A., Lyamzina, Y., Noji, E., Nikolić, N., & Milošević, G. (2021). Nuclear Power Risk Perception in Serbia: Fear of Exposure to Radiation vs. Social Benefits. Energies, 14, 2464.

FEMA - Federal Emergensu Management Agensu (US) - Federalna uprava za kontrolu vanrednih situacija (SAD)

FOCD (Federal Office of Civil Defence (Switz), Federalna uprava za civilnu odbranu „Figures, Facts, Data", Berne, FOCD.

Gure, L. (1982). Sovjetski program zaštite industrije (Leon Goure, „The Soviet Industrial Protection Program), Institut za kontrolu vanrednih situacija, Emitsburg, Merilend, 1982.

Husenbašić, S. (2008). Civilna zaštita u Euro-atlantskim sistemima sigurnosti, Jordan studio, Sarajevo.

Hussaini, A. (2020). Environmental Planning for Disaster Risk Reduction at Kaduna International Airport, Kaduna Nigeria. International Journal of Disaster Risk Management, 2(1), 35-49. https://doi.org/10.18485/ijdrm.2020.2.1.4

Jakovljević, V. (1997). Organizovanje društva za zaštitu i spasavanje od elementarnih nepogoda i katastrofa, Zbornik fakulteta odbrane i zaštite, FOZ, Beograd.

Jakovljević, V. (2006). Sistem civilne odbrane, Fakultet civilne odbrane, Beograd.

Jha, D., Bhattacharyya, R., Shyam, S., & Ratnayke, U. (2021). Indicator based assessment of integrated flood vulnerability index for Brunei Darussalam. International Journal of Disaster Risk Management, 2(2), 47-70. https://doi.org/10.18485/ijdrm.2020.2.2.4

Lukić, R. (1994). Pravne osnove sistema odbrane SRJ, Draginić, Beograd.

Melon-Miler-Semlen (1989). Neoružani otpor, VINC, Beograd.

Ministarstvo unutrašnjih poslova, Analiza civilne odbrane (Home Office, Civil Defence Review, Home Office Circular, No. ES/1981. 20 March, 1981)

Pierre A. Piroue (1982). „Civil Defense in Switzerland" Berne: FOCD.

Roberts, A. (1967). Strategija odbrane civila (Adam Roberts ed.) The strategy of Civilian Defence, London.

Rozić, V. (1992). Povijesna dimenzija civilne zaštite (odbrane), Suvremeni sastavi civilne odbrane, pregledna studija, Otvoreno sveučilište, Zagreb.

Sukjenjik, K. (1976). Civilna odbrana, VIZ, Beograd

T.N.O' Brajen (1955). Civil defence, London, HMSO.

Tomas Hobz, De Cive (1978). Filozofske osnove vlade i društva (The Citizen: Philosophical Rudiments Concerning Government and Society, 1651), u knjizi koju je priredio Bernard Gert, Čovek i građanin (Bernard Gert (ed.), Man and Citizen, Gloucester, Mass.: Peter Smith), deo XIII, odeljak 2, str. 258.

Vejl, L.Dž. (1991). Civilna odbrana, VINC, Beograd, 1991.

Vibhas, S., Adu, G. B., Ruiyi, Z., Anwaar, M. A., & Rajib, S. (2019). Understanding the barriers restraining effective operation of flood early warning systems. International Journal of Disaster Risk Management, 1(2), 1-17.

Xuesong, G., & Kapucu, N. (2019). Examining Stakeholder Participation in Social Stability Risk Assessment for Mega Projects using Network Analysis. International Journal of Disaster Risk Management, 1(1), 1-31.

Downloads

Published

2021-12-02

How to Cite

Jakovljević, V. (2021). Teorijsko i normativno-pravno određenјe civilne odbrane i civilna zaštite: Theoretical and normative-legal determination of civil defense and civil protection. Zbornik Radova Naučno-stručnog društva Za Upravljanje Rizicima U Vanrednim Situacijama (Collection of Papers, Scientific-Professional Society for Disaster Risk Management and International Institute for Disaster Research, 61–81. Retrieved from https://zbornik.upravljanje-rizicima.edu.rs/index.php/d/article/view/35